Geschiedenis

 
Begin van de gemeente

De Hervormde Gemeente Enter kent een rijke en bewogen geschiedenis. In 1709 begon ds. Andreas Franciscus Marcelli, een voormalige monnik uit Diest, als eerste predikant. Hij was opgeleid in Groningen en kwam via Kampen en Mastenbroek als “bouwpastor” naar Enter. Sindsdien hebben 33 predikanten de gemeente gediend.

De eerste kerk

Volgens Marcelli stond er al een kapel met woning op de plek van het huidige Dienstgebouw. In de jaren ’60 zijn daar fundamenten gevonden met kloostermoppen. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd alles verwoest. In 1672 roofde Bommenberend de kerkklokken Margaretha en Catharina. Eén klok had een opvallend rijm als inscriptie.

Brand en wederopbouw

In 1724 verwoestte een felle brand 49 huizen, 24 schuren en het kerkgebouw. Dankzij een landelijke collecte kon de kerk worden hersteld. In 1823 dreigde het gebouw in te storten en kreeg het extra steunberen. Later volgden uitbreidingen in 1855, 1863 en 1954, waaronder een galerij en consistorie.

Kerkelijke ontwikkelingen

Strijd en koers

Enter kende, zoals veel plaatsen, kerkelijke spanningen. De Afscheiding van 1840 bracht beroering. Rond 1860 verschoof de prediking van modern naar orthodox. In 1898 ging ds. Bruna over naar de Rooms-Katholieke kerk, wat als een schok werd ervaren.

Richtingen en verenigingen

Ds. Couvée, volgeling van ds. Gunning, zette zich in voor een bloeiend gemeenteleven. Later sloot men zich aan bij de Gereformeerde Bond. Verschillen in geloofsrichting kwamen ook tot uiting in jeugdverenigingen. Begin jaren ’60 werd de openbare school omgezet in een Hervormde school.

Samen verder

Ondanks verschillen leerde men binnen de gemeente met elkaar omgaan. Vandaag is er een bloeiend gemeenteleven met groeigroepen, alfacursus, kindernevendienst, jeugdkerk en activiteiten in De Bron.

Kerkzegel

Het kerkzegel “Siglium Ecclesiae Enter” werd in 1950 ingevoerd. De spin-haspel verwijst naar de textielindustrie in Enter en omgeving. De bijbeltekst komt uit 1 Korintiërs 15:58 en roept op tot standvastigheid in het werk voor God.

De kerkklok

In de toren hangt een bijzondere klok uit 1312, gegoten door klokkengieter Nicolaas. De inscriptie luidt: “Nicolaas maakte mij in het tijdperk van de heer Sasche anno 1312.” Tijdens de oorlog werd de klok gevorderd, maar later teruggevonden bij Hamburg. Ze weegt 369 kilo en heeft een toonhoogte van bes¹.

Het orgel

Tot circa 1900 werd er zonder orgel gezongen. Daarna kwam er een harmonium, gevolgd door een orgel van firma Eeldik. In 1956 werd een groter orgel geplaatst door Van Leeuwen Gzn. In 2000 bouwde Mense Ruiter een nieuw orgel met 23 registers. In 2011 zijn drie bijzondere registers toegevoegd: de Cornet, Vox Humana en Sifflet.

De Cornet klinkt als een felle bugel, de Vox Humana is een tongwerk met warme klank, en de Sifflet is een helder één-voetsregister, vergelijkbaar met een piccolo.

Veel van deze informatie is ontleend aan het boek Hun werken volgen hen na. 300 jaar geschiedenis van Hervormd Enter (1709–2009) van gemeentelid Gerrit Kraa.